శ్రీగిరి శ్రీపతి

శ్రీపతి లో చెత్త!

మేము కొండమీదికి వెళ్ళడానికి సిద్ధమై, శ్రీనివాసం అతిథి గృహం గ్రవుండ్ ఫ్లోర్ లో లిఫ్టు దగ్గర బెంచీ మీద ‘ఇంకొకాయన’ (రమేష్) వచ్చేవరకూ నిరీక్షించిన దాదాపు 40 నిమిషాల్లో, ప్రముఖం గా గమనించింది,--వరుసగా ఇద్దరిద్దరు పనివాళ్ళు నాలుగడుగుల యెత్తున్న పెద్ద పెద్ద ప్లాస్టిక్ బక్కెట్లలో పొర్లిపోతూ చెత్తని తీసుకొచ్చి బయటికి చేరవేస్తూండడం! అలా 52 కి పైగా బక్కెట్లు నేను లెక్క పెట్టాను!

ఒక్క శ్రీనివాసం లోనే అంత చెత్త ‘ఉత్పత్తి’ అవుతోందంటే, అది కూడా గదుల్లోనూ, లాకర్లు అద్దెకిచ్చే యేరియాల్లోనూ అని నా అనుమానం—ఇక కేంటినులోనూ, మిగతా చోట్లా యెంత చెత్త ఉత్పత్తి అవుతోందో కదా!

మిగిలిన అతిథి గృహాల్లోనూ, హోటళ్ళూ, మెస్సులూ, గృహాలూ, బస్ స్టాండూ, రైల్వే స్టేషనూ మొదలైన చోట్ల యెంత చెత్త ఉత్పత్తి అవుతోందా అని!

త్వరలో శ్రీపతిని యేడుకొండలవాడు అని కాకుండా, (చెత్తకొండతో కలిపి) యెనిమిది కొండలవాడు అని చెప్పుకోవాలేమో అని నా భయం!

మరి యెలాగో!

శ్రీగిరి శ్రీపతి

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--10

అలా క్రిందకి వచ్చాక, ఇక మంగాపురానికి మన ప్రయాణం అన్నాడు గైడ్!

కానీ, మా రమేష్, తనకేదో పని వుందనీ, తరవాత వెళతాననీ, టాక్సీ దిగిపోయాడు.

మేము మంగాపురం బయలుదేరాము!

అక్కడ, మా గైడ్ ‘టిక్కెట్లు తెచ్చిస్తాను, ఈలోగా మీరు ఈ ప్రత్యేక లైను నించి గోపురం దాకా వెళ్ళి అక్కడ వుండండి’ అంటే, అలాగే వెళ్ళాము.

మేము కాసేపు వేచి వుందామనుకుంటూంటే, అక్కడ వున్న మహిళా హోం గార్డు అనుకుంటా—యెందుకు ఆగుతారు—జనం పెద్దగా లేరు కదా, వెళితే వెళ్ళిపోండి—అంది. అక్కడి నించీ రెండు క్యూలూ యెలాగా కలిసిపోతాయి కాబట్టి, మేము లోపలకి వెళ్ళిపోయాము!

అక్కడ ముఖ్యమైనది—శ్రీ కళ్యాణ వేంకటేశ్వరుని (వరదరాజ స్వామి) దర్శనం! ఆ కళ్యాణ మూర్తి ని తనివి తీరా దర్శించుకోవచ్చు! అందరూ, అసలు స్వామి కన్నా ఇక్కడే చక్కగా వున్నాడు, దర్శనమూ ఇస్తున్నాడు—అని చెప్పుకొంటున్నారు!

ఆ స్వామి అక్కడ కళ్యాణమాడాక, ఒక నెలరోజులు అక్కడే వుండిపోయాడట! ఆ తరవాత, దేవతలందరి ప్రార్థనలూ ఆలకించి, శ్రీవారి మెట్టు ద్వారా మళ్ళీ కొండపైకి చేరుకొన్నాడట!

ఇక అమ్మవారి దర్శనం కూడా చక్కగా అయ్యింది. యెందుకో అందరూ అమ్మవారి గుడి ద్వారం పైన వున్న లక్ష్మీ దేవి బొమ్మని ముట్టుకొంటూ వుండడం నాకు నచ్చలేదు!

తరవాత ప్రసాదాలు—ఇక్కడకూడా, ఒక్కో టిక్కెట్ కీ రెండు లడ్డూలు—ఇవి తొక్కుడు లడ్డూలు అని మా ఆవిడ తరవాత అంది—లోపలి వ్యక్తి ‘కవరుకి రెండు రూపాయలివ్వండి’ అని అడిగి తీసుకొని, లడ్డూలు ఇచ్చాడు. (పేరుకి రెండే అని చెప్పుకున్నా, డబ్బు తీసుకొని, యెన్ని కావాలంటే అన్ని లడ్డూలూ ఇచ్చేస్తున్నాడు!)

బయటికి వచ్చి, షరా మామూలుగా కాలుతున్న కాళ్ళతో, మా టాక్సీ యెక్కడ పార్క్ చేశాడో వెతుక్కొని, అందులో పడ్డాక, హమ్మయ్య అనుకొన్నాము.

దారిలో ఓ శిల్పారామం కనిపించింది. యెప్పుడో ప్రారంభించేశారట. అప్పుడప్పుడూ కార్యక్రమాలేవో జరుగుతాయట.

శ్రీగిరి నించి క్రిందకి దిగుతూండగా, ‘మాలవాడి గుండం’ అని ఒకటి చూపించారు—హరిజనులకి ఆలయ ప్రవేశం లేనప్పుడు, వాళ్ళు ఇక్కడిదాకా వచ్చి, జలపాతం క్రింద వున్న గుండం లో స్నానాలు చేసి, అక్కడ నించే స్వామికి మొక్కి, వెనుతిరిగేవారట! 1946 లో గాంధీగారి ఉద్యమం లో భాగం గా, కొందరు దేశ భక్తులు పోరాడి వారికి ఆలయ ప్రవేశం కల్పించారట!

వేసవికాలం కాబట్టి జలపాతం లేదుగానీ, ఇప్పుడు కూడా జలపాతమున్న రోజుల్లో పులులు నీళ్ళు తాగడానికి అక్కడికి వచ్చి, భక్తులకి కనిపిస్తాయట!

తరవాత, గరుడాద్రి కొన కొమ్ము అచ్చం నిలువెత్తు గరుడుని ఆకారం లో వుండడం నిజం గా అత్యద్భుతం!

శ్రీ గిరి మొత్తమ్మీద యెక్కడా ‘గంట ‘ శబ్దం విన్నట్టులేదు! ఇదివరకు శ్రీవారి గుడి ముందు ఒక పెద్ద గంట వుండేదని గుర్తు! ఇప్పుడెక్కడా గంటలు లేవో, అవి మ్రోగించే తీరికా, ఓపికా భక్తులకి లేవో మరి!

గోవిందరాజులు స్వామినీ, వరాహ స్వామినీ కూడా జనాలు మరిచిపోయినట్టే!

అవండీ సంగతులు!

షిరిడీయో, శ్రీపతో.....

‘……..యేమి చెయ్యాలి?’—3

ఇక రెండోదీ, ముఖ్యమైనదీ అన్నాను—అదేనండీ—మన వీ ఐ పీ ల బెడద!

దీనికేమి చెయ్యాలంటే, వీళ్ళకి ఒక స్థాయిని నిర్ణయించాలి—ఫలానా పదవిలోగాని, దానికి సమానమైన పదవిలోగానీ, అంతకు యెక్కువ హోదాలో వున్నవాళ్ళు మాత్రమే వీ ఐ పీ లు అని నిర్ధారించాలి! వాళ్ళ కుటుంబ సభ్యులు తప్ప, యెంత ముఖ్యులని చెప్పుకున్నా, వాళ్ళ తైనాతీలనీ, చెంచాలనీ, మందలనీ నిర్మొహమాటం గా మామూలు క్యూలకి పంపించాలి!

అంతే కాదు—వీళ్ళకి ఉదయం, సాయంత్రం ప్రత్యేక సమయం, ఓ గంటో, రెండు గంటలో—కేటాయించాలి. ఆ సమయాల్లో తప్ప, సాక్షాత్తూ దేశ ప్రథానీ, అధ్యక్షుడూ/రాలూ వచ్చినా, అమెరికా ప్రెసిడెంట్ వచ్చినా, ఇంతెందుకు బ్రహ్మ రుద్రాదులైనా, తరవాతి నిర్ణీత సమయం కొరకు వేచి వుండాలిసిందే!

ఆ సమయాల్లో, తనంతట తానే కదిలే ‘ట్రెడ్ మిల్’ కి ముందే సామాన్య క్యూలోని భక్తులని ఆపెయ్యచ్చు!

గర్భగుడిలోకీ, మూలబేరం ముందుకీ అర్చక స్వాములకీ, అలంకరణలు చేసేవాళ్ళకీ తప్ప ఇంకెవరికీ (ధ్యానం లో కూచుంటాను అనే వాళ్ళ లాంటి వాళ్ళకి) ప్రవేశం వుండ కూడదు!

ఇలా చేస్తే, లఘు, వీరలఘు, మహలఘు, మహావీరలఘు లాంటి వాటి అవసరం వుండదు!

కనీసం 80 వేల మంది తృప్తిగా స్వామిని దర్శించుకోగలరు!

అవునా, కాదా?

షిరిడీయో, శ్రీపతో......

‘……..యేమి చెయ్యాలి?’—2

మొట్టమొదటిది—క్యూ లైన్లు. ఒకే మనిషి పట్టేలా, సరిగ్గా 32 అంగుళాల వెడల్పు మాత్రమే వుండేలాగ, ఆలయం బయటినించి గర్భగుడి ముందు ద్వారం దాకా ఒకే లైనూ, అక్కడ మూలవిరాట్టు ముందు నించి తిరగేసిన U ఆకారం లో మళ్ళీ వెనక్కి అదే లైను ని నడిపించి, హుండీ దగ్గరకీ, ప్రసాదాల దగ్గరికీ, అక్కడినించి బయటికీ నడిపించాలి.

క్యూ లైను ప్రాకారం లోపల గోడల పక్కనించే వెళుతుంది కాబట్టి, మధ్య మండపాలూ, ఇతర ప్రాంగణాలూ అన్నీ ఖాళీగా వుంటాయి! మిగిలిన చిన్న చిన్న మందిరాలు కూడా క్యూ లైను లోంచే దర్శించుకొనే యేర్పాటు చెయ్యచ్చు!

ఇంకా, తిరగేసిన U ఆకారం మొత్తాన్ని సరిపోయిన వేగం తో నడిచే ‘ట్రెడ్ మిల్’ లాంటిది బిగించ వచ్చు. అప్పుడు జనాన్ని తోసెయ్యడం, దొబ్బెయ్యడం వంటి వాటి అగత్యం వుండదు!

‘అయ్యా—ఇంతంత పెద్ద క్యూ కాంప్లెక్స్ లు వుంటేనే అవన్నీ నిండిపోయి, ఇంకా కిలోమీటర్ల దూరం క్యూ వుంటుందే, ఇదెలా సాధ్యం?’ అంటారు కదూ!

సాధ్యమే! ఆలయం బయట చాలా జాగా వుంటుంది కదా? అక్కడ లైనుని వీలైనంతదూరం ముందుకీ, అక్కడనించి ఆ పక్కనే మళ్ళీ వెనక్కీ, మళ్ళీ ఆ పక్కనించి ముందుకీ ఇలా నడిపించుకుంటూ వెళితే, కొన్ని కిలోమీటర్ల క్యూ తయారవుతుంది! (ద్వారకా తిరుమల గుడి ముందు ఇలాంటి క్యూ వుంటుంది!)

ఇంకా చాలకపోతే, నగరాల్లో యేర్పరుస్తున్న ‘అండర్ గ్రవుండ్ పార్కింగ్ లాట్’ ల లా కొన్ని అంతస్తులుగా నడిపించవచ్చు—ఇంకా కావాలంటే లిఫ్టులు కూడా యేర్పాటు చెయ్యవచ్చు! వాటిలోనే ‘టాయిలెట్’లు అవీ అవసరం అయిన చోట్ల యేర్పాటు చెయ్యవచ్చు! ఆలయం ముందు భాగంలో, అవసరమైతే అండర్ గ్రవుండ్ లో ఇవి వుంటాయి కాబట్టి, ఆలయ పవిత్రతకేమీ భంగం రాదు!

ఇంక మహర్ద్వారం దగ్గరా, మిగిలిన గుమ్మాలూ, వాకిళ్ళ దగ్గరా యెలాగంటారా? నిక్షేపం గా, రోడ్ల మీద ట్రాఫిక్ ని మళ్ళించడానికీ, నియంత్రించడానికీ ఉపయోగించే మొబైల్ ఇనుప చట్రాలలాంటి వాటిని ఉపయోగించుకోవచ్చు! (క్యూల లో తలుపు ముయ్యడానికీ, గొలుసులు తొలగించి మళ్ళీ తగిలించడానికీ ఇప్పుడుంటున్న వాళ్ళందరి చేతా ఆ మొబైల్ చట్రాలని గెంటించ వచ్చు కూడా! ఇంకా గర్భగుడి ముందు వరసగా నించుని ‘దొబ్బుతారు!’ ‘కదులు, కదులు’ అనేవాళ్ళకి కూడా వేరే ఉపయోగమైన పనులు చెప్పచ్చు!)

వీటంతటికీ ఖర్చు సంగతో? అంటారా—రాతి గోడలకీ, స్థంభాలకీ బంగారు తాపడం చేయించడానికి అయ్యే ఖర్చు ముందు ఇదెంత!

ఇక పని జరుగుతున్న రోజుల్లో ప్రజల దర్శనం సంగతో? అంటారా—పని జరిగేది ఆలయం బయటే కాబట్టి, ప్రస్తుతం వున్న యేర్పాటు కొనసాగుతూనే వుంటుంది కాబట్టి యే విధమైన ఇబ్బందీ వుండదు!

ఇంకా యేమైనా సందేహాలుంటే, వ్రాయండి, పరిష్కారం చూపిస్తాను!

ఇక ఇలాంటివి ‘శ్రీగిరి’ పైనే కాదు, శబరిమల అయినా, ఇంకో గిబరిమల అయినా, షిరిడి అయినా, ఇంకో బొరిడీ అయినా, అన్ని ఆలయాలవద్ద యేర్పాటు చెయ్యచ్చు!

యేమంటారు?

(రెండో పాయింటు—ముఖ్యమైనదీ—తరవాయి)

షిరిడీయో, శ్రీపతో......

‘……..యేమి చెయ్యాలి?’

లక్షలమంది వచ్చిపడిపోతుంటే యేమిచెయ్యాలి?

ఆది నించీ జనాలని గొఱ్ఱెలతో పోల్చారు! (ఇలా అంటే కోపమొచ్చే జనాలు కూడా వున్నారు!)

ఓ నలభై అయిదు—యాభై యేళ్ళ క్రితం చదువుకున్న కథ బాగా గుర్తు వుండి పోయింది! ఇది అందరికీ తెలిసిన కథే!

నాకు పూర్తిగా గుర్తులేదుగానీ—‘సైక్లోప్స్’ అనే రాక్షసుడు ఓ దీవిలో వుంటాడు. వాడికి నుదుటి మీద ఒక్క కన్నే వుంటుంది! వాడు రోజూ తన బోళ్ళన్ని గొర్రెలని తన నివాసమైన పెద్ద గుహలో రాత్రంతా బంధించి వుంచి, పగలు మేపడానికి బయటికి వదులుతూ వుండేవాడు. ఇంకెవరైనా పొరపాటున ఆ దీవికి వస్తే, వాళ్ళని కూడా ఆ గుహలో బంధించి, ఆకలేసినప్పుడు వండుకు తినేసేవాడు!

ఒక సారి, ‘యులిసెస్’ అనేవాడొకడు (ఇంకొంత మందితో అనుకుంటా) యెలాగో ఆ దీవి లో చిక్కుకుపోతాడు. ఇంక మర్నాడో యెప్పుడో వీడి వంతూ వస్తుందనగా, ఒకరోజు రాక్షసుడు నిద్రపోతూ వుండగా, కాలుతున్న కొఱకంచు తో వాడి ఒక్క కన్నునీ పొడిచేస్తాడు! తెల్లవార్లూ కష్టపడి, ఓ ప్లాను వేసి, వాడి బారినించి పొద్దున్నే తప్పించుకుంటాడు!

అది యెలాగంటే, గొఱ్ఱెలని ఒకదానిపక్క ఒకటిగా మూడేసి చొప్పున తీగలో యేవో వుపయోగించి కట్టేస్తాడు. (గుహ ద్వారం మూడు గొఱ్ఱెలు పక్క పక్కన వెళ్ళడానికే సరిపోతుంది!) తాను వాటిల్లో ఒక మూడింటి మధ్యన వుండే గొఱ్ఱె పొట్టకి క్రిందుగా తనను తాను కట్టేసుకుంటాడు! సైక్లోప్స్ పొద్దున్నే గుహద్వారం తెరిచి, ఓ పక్కగా కూర్చొని, గొఱ్ఱెల్ని బయటికి వదిలి, వాటి మీద యెవరూ బయటి పోవడం లేదు అని నిర్ధారించుకోవడానికి వాటి వీపులు తడుముతూండగా, మూడు వరసల్లో గొఱ్ఱెలన్నీ బయటికి నడవగానే, మనవాడు కట్లు విప్పుకొని ఒకటే పరుగు—సముద్రం చేరేదాకా—‘బ్రతుకు జీవుడా’ అనుకుంటూ!

తరవాత, ‘అతను జీవితాంతం సుఖం గా బ్రతికాడు’ (ట)!

ఇంతకీ, ‘ముగ్గురు నలుగురు పట్టే క్యూలు ’ అంటే, నాకు సైక్లోప్స్ గుహ ద్వారమే గుర్తుకు వస్తుంది! వాటిల్లోంచి, యెవరైనా (టెర్రరిష్టులతో సహా) తోసుకు పోవచ్చు కదా! అవసరమైతే ముందున్న వాళ్ళని క్రిందపడేసుకుంటూ, వాళ్ళ శరీరాల మీద నించి తొక్కుకుంటూ!

మరి ‘భద్రతా గురు ‘ లకి, సోకాల్డ్ ‘నిపుణులకి’ ఇంత చిన్న విషయం యెందుకు తట్టదో నాకైతే తెలియదు!

ఇంతకీ ‘యేం చెయ్యాలి?’ అంటారా! వస్తున్నానక్కడకే! వేచి వుండండి!

'సోమరాజో, కామరాజో....'

డియర్ సుజాత! చాలాసంతోషం—ప్రజల్లో మూర్ఖత్వం పోవాలనే మీ ఆలోచనకి!

‘….సజీవంగా వున్నప్పుడు…..’ కి నా కొత్త టపాయే జవాబు (శ్రీ vibey కిచ్చినది)!

‘కాకడ ఆరతి’ ‘శెజారతి’—ఇలాంటివేమిటో నాకు తెలియదు!—‘మరి లక్షల్లో జనం వస్తూంటే యేం చెయ్యమన్నారు?’ అన్న మీ ప్రశ్న, అక్షర లక్షలు విలువ చేసేది!

(దీనికి జవాబు నా మరో టపాలో!)

‘ఇచ్చే భక్తులున్నారుకదాని…..’ అన్నదానికి, ‘గాలి దాతృత్వం’ మీద మా డ్రైవర్ కామెంటే జవాబు!

('పాదుకలికి కంటే, వాటికి వేసిన బంగారపు తొడుగులకి’ అంటే, సాయికి పాదుకలకీ, బంగారానికి తేడా తెలియకపోయినా, సంస్థాన్ వాళ్ళకీ, భక్తులకీ వాటి విలువ తెలుసు కాబట్టి, అవెక్కడ జనాలు ‘గోక్కుపోతారోనని’ భయమేమో! అరిగిపోతాయని కాదు!)

‘బట్టలు’ పెద్ద పెద్ద కానుకలు కాదు! అవి కూడా లేనివాళ్ళకిస్తేనే అవి కానుకలవుతాయి!

‘పెద్ద పెద్ద బంగారు హారాలు—వాటి కోసమైనా సెక్యూరిటీ—(!!!!?)!......'

వీటికేమైనా లెఖ్ఖా పత్రాలూ, కల్పించిన భద్రత వివరాలూ యేమైనా వున్నాయా? యెవరికైనా తెలుసా?

యెందుకు యేటేటా ప్రకటించరు—కంపెనీల నివేదికల్లాగ?

పైగా ‘లాగి పడేస్తున్నారు '—అని సంతోషమా!

(అంటే అవన్నీ క్యూల పక్కనే ప్రదర్శనకి వుంచారా? యెందుకు? వాటి సెక్యూరిటికోసమే లాగి పడేస్తున్నారా?)

(మిగతా తరవాత!)

'ఓం సాయి, శ్రీ సాయి.....

(నా టపా మీద శ్రీ vibey చేసిన కామెంట్ కి నా జవాబు ఇంకో టపా రూపం లో!)

డియర్ vibey! 'వాడుకూడా..........సంపాదనలో పడ్డాడా' అని అడిగారంటే, నాగోల సమూలం గా మీకు అర్థం అయినట్టే!

ఒక్క ముక్క అర్థం కాలేదంటే, అంగీకరించడానికి మొహమాట పడుతున్నారన్నమాట!

నా టపాలు అన్నీ ఓపికగా చదివితే, నా ముఖ్యోద్దేశ్యం ప్రజల, సోకాల్డ్ భక్తుల 'మూర్ఖత్వం' 'అట్టర్ ఫూలిష్ నెస్ ' ని బయటపెట్టి, కొంచెమైనా 'వారికి ' ఉపశమనం, సౌకర్యం కలిగించడానికే అని మీరే అంగీకరిస్తారు!

మరి ఆయనైతే, కలియుగాంతం వరకూ కుబేరుడికి వడ్డీ కట్టడానికి, నిలువుదోపిడీలు చేసేవాడు--ఇప్పుడెవరిస్తున్నార్లెండి నిలువుదోపిడిలు! ఈయనకేం పని? మరి చక్కగా అవుతున్న దర్శనాలని చెడగొట్టి, తోపులాటలకి యెందుకు అవకాశం కల్పించాలి?

ఆయన 'సజీవం' గా వున్నప్పుడు అని, ఆయనా 'ఒక మనిషే' అన్న నిజాన్ని అంగీకరించినందుకు నా ధన్యవాదాలు!

ఇక, ఆయన 'ఒకరోజులో పేదలకు పంచే డబ్బులు ' గురించి చెప్పాలంటే, అసలు ఆయనకి డబ్బంటే యేమిటో తెలుసా? దాహం గా వుందని చెపితే, మరుగుతున్న బంగారం ఇచ్చిన కంసాలి దగ్గరనించి దాన్ని తీసుకొని, మంచినీళ్ళలా తాగినవాడు (ట) సాయి!

ఓ ముప్ఫై యేళ్ళ క్రితం, ఆంధ్రదేశం ' లో ఓ 'జిల్లేళ్ళమూడి అమ్మ ' వుండేది! (అప్పటికి మీరు పుట్టారో, లేదో) ఆవిడ భక్తులకి నిత్యాన్నదానం జరిపించడానికి వీలుగా, ఉభయ గోదావరి జిల్లాల నించే, ప్రతీ వూరు నించీ, యేకం గా లారీలు లారీలు బియ్యం, కూరగాయలూ, పప్పు దినుసులూ, చింతపండు కరివేపాకు దగ్గరనించీ, ఉప్పు వరకూ (భక్తులు చేసిన వసూళ్ళ రూపం లో) వెళుతూ వుండేవి!

ఆవిడ, భోజనం పళ్ళెం లో అన్నం కలిపి, ఒక్కో భక్తుణ్ణీ దగ్గర కూర్చో పెట్టుకొని, ముద్దలు తినిపిస్తూ, 'తినరా నాన్నా! నువ్వు తింటే నాకు కడుపు నిండి పోతుందిరా!' అంటూ, ఒక్కో ముద్దా పెట్టి, 'బ్రేవ్' మని త్రేన్ చేదట! (చాలా గొప్పగా చెప్పుకొనేవారు!) (తన సొమ్మైతేగదా!)

చివరికి, 'కడుపులో గ్యాస్ ' యెక్కువై, 'ఉదర క్యాన్సర్ ' బారిన పడి మరణించింది! (ఆవిడ భర్తే దీనంతటికీ సూత్రధారుడని లోకం కోడై కూసింది ఆ రోజుల్లో!--ఈ రోజుల్లో కూడా ఆమెకి భక్తులు మిగిలి వున్నా, ఆశ్చర్యంలేదు!)

కాస్త ఆలోచించండి!

........‘మరో నక్క’ వాత!

పులిని చూసి ‘మరో నక్క’ వాత!

మేము శ్రీపతి యాత్రకి వెళ్ళిన రోజునే, మా అమ్మాయి తన అయిదేళ్ళూ, అయిదునెల్లూ వయసు ఇద్దరు కొడుకులతో, వాళ్ళ మామ, అత్తగార్లతో, షిరిడీ సాయి దర్శనానికి వెళ్ళీంది!

వాళ్ళు తరచూ, కనీసం నెలా, రెండునెలలకోసారి వెళుతూ వుంటారు! “తిరుపతిలా కాకుండా, అక్కడ యెంతమంది వున్నా, ప్రతీ ఒక్కరూ నిశ్శబ్దం గా, తనివితీరా, సాయి దర్శనం చేసుకోవడమే కాకుండా, ఆయన పాదాలు స్పృశించడం, చిన్నపిల్లల్ని ఒక నిమిషం ఆయన పాదాల దగ్గర పడుక్కోబెట్టడం, ‘ధుని’ లో వాళ్ళు అర్పణం చెయ్యడం—హాయిగా, సంతృప్తితో తిరిగి రావడం” జరుగుతాయని ఉత్సాహం గా చెప్పేవారు!

మరి ఇప్పుడు—తేడా యేమిటంటే—‘తొక్కేశారమ్మా! చంటి పిల్లలని కూదా చూడలేదు! ఆడవాళ్ళనీ చూడలేదు! ముసలీ, ముతకా కూడా చూడలేదు! అందరూ నలిగి, నలిగి, ప్రాణాలతో బయట పడ్డాము’ అని మా అమ్మాయి ఫోను!

తరవాత, ఇంటికి వచ్చాక, మమ్మల్ని కలిసినప్పుడు చెప్పారు—“ఇదివరకు కేవలం ఒక్క మనిషే పట్టేలాగ క్యూ లైన్లు వుండేవి! ఇప్పుడు ముగ్గురు నలుగురు ఒకేసారి వెళ్ళిపోయేలాగ, క్యూ లైన్ల వెడల్పు పెంచేశారు! బాబా దగ్గరకి వెళ్ళనివ్వడం లేదు! పాద స్పర్శ దేవుడెరుగు! బయటినించే గెంటేస్తున్నారు! అంతా గోల గోల!”

అదండీ సంగతి!

వీళ్ళు మూర్ఖులా? వాళ్ళు మూర్ఖులా? ప్రజలూ, భక్తులూ మూర్ఖులా?

వాడు కూడా ‘డబ్బు సంపాదన’లో పడ్డాడా? యెవరికి వడ్డీలు కట్టడానికి?

తేల్చుకోండి!

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--9

కాళ్ళు కాలిపోతున్నాయి—ఆ యెండలో—సిమెంటు రోడ్డు మీద—అలా వెతుక్కుంటూ, ఓ చెట్టునీడన నిలిచాం—

ఉమేష్ ‘నేను చూసి వస్తాను, మీరిక్కడే వుండండి సార్!’ అని గబగబా నడుచుకుంటూ వెళ్ళాడు—పాపం! (మా చెప్పులూ, సెల్ ఫోన్ లూ, బ్యాగులూ, అన్నీ టాక్సీలోనే వదిలెయ్యమని మా గైడ్ సలహా ప్రకారం అన్నీ వదిలేశాము మరి)మామూలుగా యాత్రికులు వాళ్ళ చెప్పులు యెక్కడ వదులుతారో తెలియదు.

మేం సెల్లార్ దర్శనం క్యూలో వున్నప్పుడు, పడమర మాడా వీధిలో కొంతమంది భక్తులో, స్థానికులో, వుద్యోగులో—పిల్లలతో సహా, చెప్పులు వేసుకొని నడుస్తూండడం చూశాను.

ఒకవేళ సెల్లార్ దర్శనం క్యూ లోకి వెళ్ళడానికి ముందు అక్కడ చెప్పులూ వగైరాల ‘డిపాజిటరీ’ యేమైనా వుంటే, గుడినించి బయటికి వచ్చాక, మళ్ళీ తిరిగి తిరిగి ఆ క్యూ మొదటికి వచ్చి, అవి తిరిగి తీసుకోవాలేమో!

మా టాక్సీ డ్రైవరు మా దగ్గరకి వచ్చి ‘బండి ఇక్కడే వుంది సార్! రండి! అని దగ్గరలోనే వున్న ఇంకో చెట్టుక్రింద పార్క్ చేసిన మా టాక్సీ దగ్గరకి తీసుకెళ్ళాడు. మా గైడ్ కూడా అక్కడే వున్నాడు.

ఇంకా రమేష్ జాడలేకపోవడం తో, ఉమేష్ కాస్త యేమైన కూల్ డ్రింక్ తాగి వస్తాను అంటూ వెళ్ళాడు. అతను వెళ్ళాక మాక్కూడా అనిపించింది—యెండ యెక్కువగానే వుంది కదా, మనం కూడా కూల్ డ్రింకులు యేమైనా త్రాగి వస్తే బాగుంటుందని. మేమూ వెళ్ళాము.

తిరిగి ఓ పదినిమిషాల్లో మేం ముగ్గురం టాక్సీ దగ్గర చేరేసరికి, గైడ్ చెప్పాడు—రమేష్ కూడా వచ్చి, ఇప్పుడే ఏ టీ ఎం కి వెళ్ళి వస్తానని వెళ్ళాడని. ఇంకో అయిదు నిమిషాల్లో తనూ వచ్చేసాడు—అందరం క్రిందకి బయలుదేరాం!

మళ్ళీ విషయాలు చెప్పుకోవడం మొదలు పెట్టాము—ఒక్క నా దర్శనం అనుభవం తప్ప—అన్నీ మాట్లాడుకున్నాము!

నేను ‘ముప్ఫై సంవత్సరాల తరవాత ఐ ఆర్ సీ టీ సీ ప్యాకేజ్ పుణ్యమాని చక్కగా దర్శనం అయిపోతోంది కదా అని ధ్వజ స్థంభాలవరకూ సంతోషించాను! కాని—అయాం మచ్ డిజప్పాయింటెడ్!’ అన్నాను.

రమేష్, ‘మీరే అంత డిజప్పాయింట్ అయితే, రెండునెలలకోసారి ఖచ్చితం గా వచ్చే నేను, ఆ రెండునెల్లోనూ వచ్చిన మార్పులకి నేనెలా ఫీలవ్వాలి!’ అన్నాడు.

గేట్ల కంట్రోలు గురించీ, స్టాఫ్ దర్శనం క్యూ గురించీ, తోపులాట గురించీ విమర్శించాను. ‘అదేమి దర్శనం క్యూ అండి! నిజంగా జనాలు వెర్రికూపులు అన్నట్టుగా వుంది’ అని తిట్టేశాను!

(అన్నట్టు శ్రీ కే యన్ వై పతంజలి తన ఖాకీ వనం నవలలో ఓ పోలీసాయన నోటినించి ‘ఎర్రికూపా’ అని తిట్టించి, తెలుగు సాహిత్యం లో ఆ మాటని ప్రవేశ పెట్టాడు! ఆ రికార్డుని ఇంతవరకూ యెవరూ బ్రేక్ చెయ్యలేదు!).

మహర్ద్వారం దగ్గరనించి, ఒకే మనిషి వెళ్ళగలిగే క్యూ లైను నిర్మించి, వీ ఐ పీ లతో సహా అందరినీ అదే క్యూ లో కలిపేసి, గర్భగుడివరకూ అందరినీ అనుమతించినా, లఘువులూ, మహా, మహావీరలూ అక్కరలేదు—అన్నాన్నేను! (ఆర్జితాలూ, కల్యాణాలూ, అవీ యెలాగూ మామూలే కదా). నాకప్పగిస్తే చేసి చూపిస్తాన్నాను! అందరూ నవ్వారు!

వీ ఐ పీ దర్శనాల గురించి రమేష్, ఉమేష్ మాట్లాడారు—వాటిని రద్దు చెయ్యలేరుగానీ, రెండుపూటలా ఒక టైము ప్రత్యేకించి క్రమబద్ధీకరించవచ్చు—అని. అసలు తితిదే చైర్మన్ గా ఒక మంచివాడిని—ఐ యే యస్ అధికారిని—వేస్తే, రాజకీయుల్ని మానేస్తే, సగం దరిద్రాలు తీరిపోతాయన్నారు!

సుబ్బిరామిరెడ్డి గురించి ప్రస్తావన వచ్చింది—ఓ వందమంది తొంబనేసుకుని తిన్నగా మహర్ద్వారం గుండా లోపలికి వెళ్ళిపోయి, దేవుడి ముందు ఒక్కడూ బైఠాయించి, ‘నేను ధ్యానం లోకి వెళుతున్నాను’ అంటాడట! ఇక అన్నితలుపులూ, క్యూలూ మూసేస్తారట! వాళ్ళ మంద మాత్రం లోపలే వుంటుందట! వాడు ధ్యానం లోంచి బయటికి వచ్చానని ప్రకటించేవరకూ, యెంతసేపైనా ఇంకెవరికీ దర్శనం వుండదట!

మొన్న ‘వైకుంఠం కాంప్లెక్స్’ రెయిలింగులు జనం విరక్కొట్టెయ్యడానికి వాడే కారణమట!

ఇలా కబుర్లతో కాలక్షేపం చేస్తూ, క్రిందకి చేరాము.

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--8

మేము కొండపైకి టాక్సీలో వెళుతున్నప్పుడే, రమేష్ ప్రస్తావించాడు, గైడ్ నిర్ధారించాడు—యేమిటంటే, ప్రతి లక్ష్మివారం స్వామికి ‘చిన్న నామం’ పెడతారనీ, దానితో స్వామి నేత్రాలు సగం వరకూ కనపడుటూంటాయనీ, అందుకనే ఆ రోజు యెవరైనా కొండమీద అవినీతి గానీ, దొంగతనం గానీ, పాపం గానీ చేస్తే, వెంటనే దొరికిపోతారనీ! (అందుకే దేవస్థానం వుద్యోగులు సైతం, లక్ష్మివారాల్లో చాలా జాగ్రత్తగా వుంటారట! అనీ) వెంటనే, నేను ‘ట్రాష్’ అన్నాను—ఉమేష్, ‘మిగతా లోజుల్లో ధైర్యం గా పాపాలూ అవీ చేస్తారన్నమాట’ అన్నాడు! కానీ, అలంకార రహిత స్వామి గురించి ప్రముఖంగా ప్రస్తావన రాలేదు! ఇక కొన్ని చిన్న చిన్న ముచ్చట్లూ, తరవాత మా తిరుగు ప్రయాణం, మిగతా యాత్రా! రమేష్ (జర్నలిష్ట్) సన్నగా, అంత పొడుగూ, పొట్టి కాకుండా వుండడంతో, వెండివాకిలి దగ్గర తోపులాటకు ముందే లోపలికి వెళ్ళిపోయాడు! దర్శనం అయిపోయి, బయటికి టాక్సీ పార్కింగ్ దగ్గరకి మేమే ముందు వచ్చాముగానీ, ఆయన పత్తాలేదు! ఉమేష్ మాత్రం కాస్త ఒడ్డు, పొడుగూ వుండడంవల్ల నేను వెండివాకిలి ముందు ‘మీరు కొంచెం ముందు వుండి మాకు దారి చెయ్యండి—బయటికి వెళ్ళేవరకూ మీరు ముందు వుంటేగానీ, మా ముసలాళ్ళం క్షేమం గా వస్తామని గ్యారంటీ లేదు’ అని అభ్యర్థించాను! పాపం అతడు అలాగే కట్టుబడ్డాడు! బయటికి రాగానే, ‘మీరు హుండీ దగ్గరకి వెళ్ళాలా?’ అని అడిగాడు—ఉమేష్. నేను ‘మేము యేమీ వెయ్యాల్సిన అవసరం లేదు’—అన్నాను. తను, ‘మావాళ్ళిచ్చినవి నేను హుండీలో వెయ్యలి సార్, మీరు వెళ్ళండి, నేను వెనకాల వస్తాను’ అన్నాడు. నేను ‘ఆలా అయితే, అందరమూ కలిసే వెళదాము—కానీ హుండీ గర్భగుడికి కుడిపక్కన వుంటుంది, అక్కడికి డైరెక్టుగా గుడి వెనకాలనించి వెళ్ళచ్చు’ అన్నాను. కానీ, “ఇక్కడేదో మెట్లు యెక్కి అందరూ వెళుతున్నారు—హుండీ మార్చేశారేమో—బోర్డు కూడా ‘హుండీ కి దారి’ అని అటే వుంది” అన్నాడు! ‘అయితే అటే వెళదాం’ అని తీరా వెళితే, యేవో చిన్న మందిరాలూ, అవీ వున్నాయి. సరే, గుడివెనకనించి కుడివైపు తరవాత, వెనకనించీ చుట్టు తిరిగి, హుండీ దగ్గరకి చేరి, మేము చేతికి వచ్చిన చిల్లరా, తను తెచ్చుకున్నవీ హుండీ లో వేశాక, బయటికి వచ్చాము. ఇక ప్రసాదాలు తీసుకోవాలిగా! అటేపు నడుచుకొంటూ వెళుతూండగా, అక్కడ ‘ఈ బ్యాంకూ’ ‘ఆ బ్యాంకూ’ స్టాల్స్ ‘ప్రసాదం కవరు రూ.2/-‘ అని అన్ని ముఖ్య భాషల్లో వ్రాసుకొని అమ్ముకుంటున్నాయి—జనం అక్కడ కవర్లు కొనుక్కొని, ప్రసాదాలిచ్చే చోటికి వెళుతున్నారు! పాపం మా ఉమేష్, 'మీరిక్కడే వుండండి, నేను వెళ్ళి మన లడ్డూలు తెస్తాను! టిక్కెట్లు నా దగ్గరే వున్నాయి కదా?’ అని వెళ్ళాడు. మేం హమ్మయ్య అనుకొని, అక్కడ చతికిలపడ్డాము—ఓ బ్యాంకు స్టాల్ పక్కన పేవ్ మెంట్ మీద—ఇంతలో, ఓ దేవస్థానం ఉద్యోగి, ఓ రబ్బరు గొట్టం తో చివ్వున నీళ్ళు చిమ్ముతూ ఆ దారి శుభ్రం చేసేస్తున్నాడు—మనుషులు కూడా తడిసిపోయేలా—మమ్మల్ని మేము రక్షించుకున్నాం—తడిసిపోకుండా—పైపైకి జరిగి! ఉమేష్ ప్రసాదం లడ్డూలతో తిరిగి రాగానే, గుడి ఆవరణనించి బయటికి నడిచాము—మా టాక్సీ పార్క్ చేసి వున్న చోటు వెతుక్కుంటూ!

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--7

నా శ్రీవారి దర్శనం! ఇక సీరియస్ గా దర్శనం, అనుభవం గురించి వ్రాస్తాను. గర్భగుడి ముందు క్యూ లోకి యెడమవైపు తిరిగినప్పటినుంచీ, నా ముందున్నవాళ్ళ తలల, మెడల పక్కనించీ స్వామిని చూడాలని అందరిలాగే ఆతృత! ముందు ‘సంజీవనీ పర్వతం యెడమచేత్తో పైకెత్తిపట్టుకుని, కుడిచేత్తో గదతో, వాలాన్ని తిప్పుతూ, గాలిలోకి యెగుస్తున్నట్టున్న’ ఆంజనేయ స్వామి ఆకారం గోచరించింది! ఒక్క క్షణం ఆశ్చర్యపోయి, దృష్టి కేంద్రీకరించి (నడుస్తూనే) చూడగా—ఓ షాక్ లాంటిది—స్వామి మూలబేరం రోడ్లు వెయ్యడానికీ, ఇళ్ళు కట్టేటప్పుడు కాంక్రీటు వెయ్యడానికీ వాడే కంకర మెటల్—దాన్నే ఇసుక రాయి (సాండ్ స్టోన్) అంటారనుకుంటా – తో తయారు చెయ్యబడ్డట్టు కనిపించింది! స్వామి వరద హస్తం, బేస్ బాల్ బౌలర్ కుడిచేతికి ధరించే తోలు ‘గ్లవ్’ అంత సైజులో, రేడియం లా మెరుస్తూ కనిపించింది! ఇక కటి హస్తం, చిన్నగా, రెండంగుళాల వెడల్పూ, నాలుగంగుళాల పొడవూ వున్న పచ్చ పొదగబడినట్టు, రేడియం లానే మెరుస్తూ, కనిపించింది! పాదాలు కనిపిస్తాయేమో అని వెతికాను! వాటికి వెండి తొడుగులేమీ లేవేమో, యెంత తీక్షణం గా చూసినా, కనిపించలేదు—ఆ మసక వెలుతురులో! స్వామివారికి ఇక యేవిధమైన అలంకారాలూ లేవు! ఇక, నా ముందున్నావిడని రక్షించి, నేను అందరికన్నా ముందున్నప్పుడు, స్వామివారి ‘నవ్వురాజిల్లెడు మోము’ చూద్దామని ప్రయత్నించా—శ్రీ నామం లో మధ్యవుండే యెరుపురంగు మాత్రమే కనిపించింది—ఇంకా బాగా వెతికితే, ఈ పక్కా, ఆ పక్కా నల్లటి రంగులో, కాటుక పెట్టినట్టు సగం నేత్రాలు గోచరమయ్యాయి—శ్రీనామం లో తెల్లటివి స్వామి రంగులో కలిసిపోయినట్టు అలవోకగా దర్శనమిచ్చాయనుకుంటా! ఈ లోపల మెట్టుదిగి యెడమవైపు మళ్ళడం, బయటికి నడవడం, మామూలే! నాకు తెలిసి, స్వామివారి విగ్రహం, నల్లని గ్రానైట్ రాయితో నిగనిగలాడుతూ వుండేది! అందరూ అదే చెప్పేవారు! మరి ఇప్పుడు, అనవసర అభిషేకాలతో, అరిగిపోయి, తెల్లబడిపోయిందా? వెంటనే ఓక నిజ నిర్ధారణ కమిటీని వేసి, రిపోర్టు తెప్పించాలి! అవసరమైతే, నిజరూప దర్శనాలూ, అభిషేకాలూ రద్దుచెయ్యాలి! స్వామి మూలబేరం కలియుగాంతం వరకూ సం రక్షింపబడాలి! ఇది నా ముఖ్య డిమాండ్! మిగిలిన ప్రజలు కూడా, తాము దర్శించినప్పుడు స్వామి యెలా గోచరించాడో, ఆత్మవంచన చేసుకోకుండా బయటపెట్టి, దేవస్థానం మీదా, ప్రభుత్వం మీదా వత్తిడి తేవాలి ఈ విషయం లో! నిజానికి స్వామివారిని అలా అలంకార రహితంగా నేనెప్పుడూ ఊహించుకోలేదు! మా చిన్నప్పుడు వచ్చినె ‘శ్రీ వేంకటేశ్వర మహాత్మ్యం’ అనే సినిమాలో, చివరలో—శ్రీదేవి, భూదేవి—నారదుడితో అనుకుంటా మాట్లాడుతూ వుండగా, స్వామి నెమ్మదిగా ఒక్కో అడుగు వెనక్కి వేస్తూ, యేడడుగులువేసి, కొండచివరికి చేరి, విగ్రహం గా వెలసినట్టు చూపించారు—అదే విగ్రహాన్ని—చాలా విగ్రహాలు తయారు చేయించి, సినిమా ప్రదర్శితమవుతున్న ప్రతీ హాలు ముందూ వుంచారు—జనాలందరూ కొబ్బరికాయలు కొట్టి, హారతులూ, ప్రసాదాలూ పెట్టి, భక్తి పరవశులైపోయేవారు! అప్పుడు చూడడమే స్వామిని—అలంకార రహితం గా! మరి ప్రతీ లక్ష్మివారం, స్వామిని ఇలాగే దర్శనం చేయిస్తున్నారట—యెప్పటి నించి మొదలుపెట్టారో తెలియదు!

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--6

నేను వెనకనించి ‘ఇంక నడువమ్మా—లేక పోతే తోసేస్తారు—అక్కడ యెడమవైపుకి తిరుగుతూ, మెట్టుదిగు’—అని చెప్పి ఆవిడని రక్షించాను! ఆవిడ వెనకే నేనూ, వెనక మా ఆవిడా, మిగతావాళ్ళూ—రెండు నిమిషాల్లో బయటికి వచ్చేశాము. ఇక్కడ, 1979 లో మేము చేసుకున్న దర్శనం సమయం లో ఓ చిన్న సరదా విషయం! చెప్పానుగా, అప్పుడు శ్రీవారి గర్భగుడివరకూ వెళ్ళి, ఆ ద్వారం ముందు ఓ క్షణం నించొని కనులారా దర్శనం చేసుకొని, నమస్కరిస్తూనే, కుడివైపు తిరిగి వెనక్కి వచ్చేవాళ్ళం! కొంతమంది, ఇంకా తనివితీరక, వెనక్కి వెనక్కి తిరిగి చూస్తూ, నెత్తిమీద దణ్ణం పెడుతూ, తిరిగి వెళుతూండేవారు! అప్పుడు కూడా, ఆ రెయిలింగు వెనక, ఇద్దరు ముగ్గురు ‘ముండలూ, వెధవలూ’ వుండేవాళ్ళు! ముందు నేనూ, నా వెనకాల మా షేహితుడు, తరవాత మిగిలిన వాళ్ళూ—కదులుతూ వుండగా, ఒక ‘ముండ’ యెక్కడా ఆగకుండ అరుస్తూనేవుంది—‘కదలాలి, కదలాలి. ఒక్కొక్కళ్ళూ అంతసేపైతే కుదరదు—‘ అంటూ వాగుతూనే, మాముందు వెనక్కి వెళ్ళిపోతున్నవాళ్ళలో ఒకాయన వెనక్కి తిరిగి చూస్తూ వెళుతుంటే, ‘ఇదుగో! ఇంక అటు తిరుగు—నడువు—లేకపోతే మెడ అలాగే వుండిపోగలదు!’ అని వేళాకోళం చేస్తుంటే, నాకు వొళ్ళు మండింది. అప్పట్లో నేను సరదాగా ‘వెంట్రిలాక్విజం’ అభ్యసించేవాడిని, సరదాగా మా స్నేహితులదగ్గర నా విద్యని ప్రదర్శిస్తూండేవాడిని! నాకు వొళ్ళు మండగానే, అప్పటికి సరిగ్గా గర్భగుడి ముందునించి కుడివైపు తిరుగునున్నానేమో, గంభీరం గా, నా పెదవులు కదలకుండా, ‘నువ్వు నోరు ముయ్యవే!’ అన్నాను—గుడిలోని అర్చక స్వాములు కూడా ఆశ్చర్యంగా స్వామివారివైపు చూశారు!—సాక్షాత్తూ స్వామే మందలించారా అని! క్యూలో వాళ్ళందరూ ఒకసారి గొల్లున నవ్వు! నా వెనకున్న మా స్నేహితుడైతే, బయటికి వచ్చేవరకూ కిసుక్కూ, కిసుక్కూ నవ్వుతూనే వున్నాడు! ఆ ముండ కంగారు పడిపోయింది—యెవరు? యెవరూ? అని అరిచి ఒక్కసారి సైలెంట్ అయి పోయింది! మా స్నేహితుడు, బయటికి హుండీ వైపు వెళ్ళడానికి తిరగ్గానే, ‘మీరే కదూ! అవునా! భలే అన్నారండీ! అందరూ స్వామివారే అనుకున్నారు! భలే అన్నారండీ—నువ్వు నోరు ముయ్యవే!—అని!’ అని ఇమిటేట్ చేస్తుంటే, నేను ‘ష్!’ అన్నాను—యెక్కడ బయట పడిపోతానో అని! ఇప్పటిక్కూడా, మా స్నేహితుడు అది తలుచుకునీ, అందరికీ చెప్పీ, పడి పడి నవ్వుతూనే వుంటాడు! ‘నువ్వు నోరు ముయ్యవే!’ అని చక్కగా ఇమిటేట్ చేస్తూ!

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--5

శ్రీవారి గర్భగుడి ముందు ఒక నడవాలా వుంటుంది. అందులో తిరగేసిన ‘U’ ఆకారం లో క్యూ లైను వెల్లేది. ఆ ‘U’ లో ముందు భాగం లో స్వామివారి గర్భగుడి ద్వారం వుంటుంది. లోపల అర్చక స్వాములు కర్పూర నీరాజనాలు అర్పిస్తూ, దేదీప్యమానంగా సర్వాలంకరణాలతో వెలిగిపోతున్న స్వామివారినీ, వారి పాదాలనీ, కటి, వరద హస్తాలనీ చూపిస్తూ, భక్తులకి వివరిస్తూండేవారు! ఇప్పుడవేవీ లేవు! లోపలికి ప్రవేశించగానే, చీకటి గుయ్యారం! యెడమవైపు తిరిగితే, స్వామివారి మూలబేరం కనిపిస్తుంది! అక్కడ సుమారు ఓ పది అడుగుల మేర క్యూ లైను! ఆ రెయిలింగుకి ఆనుకొని, జారబడి, ఓ పదిహేను, ఇరవై మంది ‘ఖాకీ’ యూనిఫారాలు వేసుకున్న ‘ముండలు’! వాళ్ళ మధ్య అణువంత యెడం కూడా లేదు! ఆ రెయిలింగు వెనకాల, గుహ గోడకి ముందు ఉన్న ఖాళీ స్థలం లో, ఇంకో నలుగురైదుగురు ‘ముండలు’ అదే యూనిఫారాలతో! కుడివైపు రెయిలింగు కి ఆనుకొని, నలుగురైదుగురు ‘వెధవలు’—అలాగే యూనిఫారాలు వేసుకొని! అక్కడ కుడి పక్కనించి, ఇంకేదో క్యూ—వాళ్ళు రాకుండా గొలుసు అడ్డం పెట్టేసి—అక్కడొక ఉద్యోగి!—ఇదీ సీను! (నా ప్రథమ కోపానికి నా మనసులో నాకు తెలిసిన పెద్ద తిట్లుగా ‘ముండలు’, ‘వెధవలు’ అని వాడాను గానీ, నిజంగా వాళ్ళు ‘విధవలూ’, ‘విధురులూ’ కాదన్న విషయం గమనించగోర్తాను!) గోడ పక్కన, (రెయిలింగు వెనక) ఉన్న ఓ ముండ అరుస్తోంది, నా ముందున్న ఓకావిడని ఉద్దేశించి—“యేమ్మా! నువ్వు కదులు—లేదా నీ వెనకున్నవాళ్ళు నిన్ను ‘దొబ్బుతారు’ చూడు—వినపడడం లేదా? నిన్నే! అదిగో! ఇప్పుడు దొబ్బుతారు చూడు” అని! (నిజం గా యెవరూ ‘దొబ్బక’ పోతే, వాళ్ళే రెయిలింగు క్రిందనించి కాళ్ళతో నడుస్తున్నవాళ్ళకి ‘బ్రేకులు’ వేసి, వాళ్ళు పడి పోయేలాగ చేస్తున్నారని నేను గమనించాను! అక్కడ స్వామి గర్భగుడి ముందు నడవా లోకి వెళ్ళకుండా, లైనుని యెడం వైపు తిప్పేస్తారు—అక్కడొక మెట్టులా వుంటుంది—క్రిందిక దిగాలి! వీళ్ళు తొయ్యడం వల్ల, అక్కడ కొంతమంది పడిపోతున్నారు!)

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--4

మా యెడమపక్కన ఉన్న క్యూ లైన్ లో, గుళ్ళో పెళ్ళి చేసుకున్న దంపతులతోపాటు ఓ పది మందికనుకుంటా—సెల్లార్ దర్శనం అనుమతిస్తున్నారు—అలాంటివాళ్ళూ, కొండమీడికి నడిచి వచ్చే వాళ్ళకి వెంటనే సెల్లార్ దర్శనం అనుమతిస్తున్నారట—అలాంటివాళ్ళూ వెళుతున్నారు! రెండు క్యూ లైన్లూ పడమర మాడావీధి కనిపిస్తూండగా, పైకి మెట్లు యెక్కి వెళ్ళవలసివుంది. అక్కడ, పైకి యెక్కేసరికి, ఇంకా యెడమ పక్క వున్న క్యూ లైన్ నించి మా యెడమ పక్క క్యూలైన్ లోకి తెరుచుకొనే గేటు తెరిచారెవరో! ఆ క్యూలు రెండూ కొంతసేపు కలిసి పోవడమే కాదు, వాళ్ళ లైను త్వరగా కదిలి పోయింది! మా లైను ఓ పావుగంట కదల్లేదు! (ఆ గేటు ని యెవరో ‘మేనేజి’ చేసి వుంటారని మా లైన్లో అనుమానాలు!) అక్కడి నించి ఓ గదిలో ప్రవేశించి, మళ్ళీ మెట్లెక్కుతూ, కుడివైపు తిరుగుతాయి క్యూ లైన్లు. అక్కడ మాత్రం, చీమల బారుల్లా నెమ్మదిగానే కదిలాయి లైన్లు! ఆ తరవాత, మెట్లు క్రిందికి దిగి, మాడా వీధి గుండా క్యూ లైన్లు త్వర త్వరగానే కదిలి, దక్షిణ మాడా వీధికి మలుపు తిరిగి, త్వరలోనే మహర్ద్వారం దగ్గరికి చేరాము! ఈ లోపల, నా క్రితం దర్శనాల్లో, ఈ వైకుంఠం క్యూ కాంప్లెక్స్ లూ, సెల్లార్ దర్శనాలూ లేవని, ముఖ్య ప్రాకారం చుట్టూ మాత్రమే క్యూ లైను (సర్వ దర్శనానికి) వుండేదనీ, అప్పటిలో పాతిక రూపాయల ప్రత్యేక దర్శనం టిక్కెట్ కొనుక్కున్న వారిని మహర్ద్వారం దగ్గర సర్వదర్శనం క్యూ లైన్ లో కలిపేవారనీ, మేము 1975 లో చేసుకున్న దర్శనం అదేననీ) (ఆ దర్శనం గురించి ఇంకో సంచలన నిజం తరవాత చెపుతాను!) ఆ క్యూ ప్రాకారం లోపల మళ్ళీ గోడ పక్కనే వెళుతూ, వెండివాకిలి దగ్గరకి చేరేదనీ, అప్పుడు వీఐపీ లని, మహర్ద్వారం గుండా బంగారువాకిలి దగ్గరకి తీసుకెళ్ళి, అక్కడ గర్భ గుడి దగ్గరదాకా వెళ్ళే జనరల్ క్యూ లో కలిపేవారనీ, బంగారు వాకిలి లోపల యెంతటివారైనా ఒకటే అనీ, (1979 లో నేను చేసుకున్నది వీఐపీ పాస్ దర్శనమే అనీ) నా ఙ్ఞాపకాలు చెప్పాను! ఇప్పుడు ప్రాకారం లోపల గోడ పక్కన క్యూలు లేవనుకుంటా! లేకపోతే, అదంతా గడిచి సర్వ దర్శనం వాళ్ళు వచ్చారో తెలీదుగాని, వెండి వాకిలి ముందు ఓ పెద్ద మంద చేరింది! అక్కడ నించి తోపులాటలు మొదలు! వెనకవాళ్ళు ‘గోవిందా! గోవింద!’ అంటూ ఒక్క తోపు తొయ్యడం, ముందువాళ్ళు ఇత్తడి కంచెలకి నొక్కుకు పోవడం! పాత ధ్వజ స్థంభం ముట్టుకోవడానికీ, కొత్త ధ్వజ స్థంభం (పాత ధ్వజ స్థంభం యెప్పటినించో లేదు--స్థంభ మూలం మాత్రమే వుంది! మరి అది వుండగా, ఇంకో కొత్తమూలం, ఇంకో ధ్వజ స్థంభం యే ఆగమ శాస్త్ర ప్రకారం నిర్మించారో వారికే తెలియాలి!) ముట్టుకోడానికి అదే తోపులాట! అక్కడికి నలిగి నలిగి, వెండి ద్వారం ముందుకి చేరాం! అక్కడొక ఇరవై నిమిషాలపాటు వుండిపోయాం! (పదకొండు గంటల నించీ—వికలాంగులకి, వయోవృద్ధులకీ ప్రత్యేక దర్శనాలు వుంటాయట—వాళ్ళు వెండివాకిలి గుండా తిరిగి వస్తూనే వున్నారు అంతసేపూ! (దేవస్థానం వాళ్ళు ఇలా ప్రత్యేక దర్శనాలకి కేటాయించడం చాలా ముదావహమని మాలో మేము సంతోషించాము!) ఇంతలో, మా కుడిపక్క ఇంకో ప్రత్యేక క్యూ వెలుస్తోంది—దేవస్థానం వుద్యోగుల తాలూకు ప్రత్యేక క్యూ అట అది—లోపలి వాళ్ళందరూ దాదాపు బయటకి వచ్చెయ్యగానే, వీళ్ళని లోపలకి వదిలేశారు! ఆ తరవాత మా క్యూలు (అంటే నిజంగా క్యూలు లేవు—మందలే!) వెండివాకిలి లోకి వదిలారు—మళ్ళీ వీలైనంతగా తోపులాట! అక్కడ మళ్ళీ చిన్న క్యూ లైను! అక్కడికి వైకుంఠ ద్వారం కనిపిస్తూ వుంటుంది! అక్కడనించి కుడివైపు లోపలికి (బంగారువాకిలి దగ్గరకి) క్యూ! చెప్పానుగా, అప్పటికే అన్ని క్యూలూ కలిసిపోయాయని! ఇక అక్కడ నించి ‘మహా లఘు’ లేదా ‘మహావీర లఘు’ దర్శనం!

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో--3

ఇక ఇతర విషయాల మీదకి మళ్ళింది సంభాషణ. నా ఇదివరకటి యాత్రల గురించి చెప్పగానే, రాజేష్, ‘మరీ ముఫ్ఫై యేళ్ళా! వడ్డీ భారం పెరిగి పోతుంది కదా సార్! నేను మాత్రం నెల విడిచి నెల ఠంచన్ గా వచ్చేస్తాను! ఏప్రిల్ 26 న వచ్చాను, మళ్ళీ ఇప్పుదు వచ్చాను! ఇలా వస్తూనే వుంటాను!’ అన్నాడు. నేను, ‘స్వామి వడ్డీ కడతానన్నాడు కుబేరుడికి—నేనైతే వడ్డి కూడా చెల్లించనని తెలుసాయనకి!’ అన్నాను. ఉమేష్ ‘నేను వచ్చి దగ్గర దగ్గర ఐదు సంవత్సరాలు అయ్యింది—మళ్ళీ ఇప్పుడు వచ్చాను’ అన్నాడు. తరవాత, అప్పటికీ, ఇప్పటికీ తేడాల మీద సాగింది సంభాషణ. కొండమీద టొల్ గేటు చేరగానే, మా గైడ్ మాకు యేమిచెయ్యాలి, దర్శనం అయ్యాక యెక్కడ కలవాలి, అన్నీ చెప్పి, మమ్మల్ని సెల్లార్ లో చేర్పించి, తను వెళ్ళిపోయాడు, మా టిక్కెట్ లు మాకిచ్చేసి. రెండునెల్లకోసారి వచ్చే రమేష్ పుణ్యమాని, మేము త్వర త్వరగా ఆ క్యూ లైన్ లో నడుచుకుంటూ, వెళుతున్నాము.

నీకోండకు నీవే రప్పించుకో--2

మచిలీపట్నం—తిరుపతి ఎక్ష్ ప్రెస్ లో మా దంపతులతోపాటు వచ్చిన విజయవాడ వ్యాపారి (పేరు ‘ఉమేష్’ అందాం!) తో ముగ్గురం అంబాసిడర్ వెనక సీట్లో కూర్చున్నాము, ముందు సీట్లో గైడ్ పక్కన ఇంకో నవయువకుడు—ఈయన ఓ ఫ్రీలాన్స్ జర్నలిష్ట్ అట—ఇండియన్ ఎక్ష్ ప్రెస్ కి యెక్కువగా వ్రాస్తూ వుంటాడట! (పేరు ‘రమేష్’ అందాం!)—కూర్చొన్నారు. రమేష్ వేడి వేడిగా టాపిక్ మొదలు పెట్టాడు—‘కరుణాకరరెడ్డి శ్రీవారి ఆభరణాల ఎగ్సిబిషన్ పెడతానన్నాడు కదా? యెందుకు పెట్టలేదు? యెందుకు పెట్టనివ్వలేదు?—వాటిల్లోని ఖరీదయిన వజ్రాలని లేపేశారు సార్!’ అని. ‘అసలు కారణం అది కాదు! మనపోలీసులు తగిన రక్షణ కల్పించలేమన్నారు కదా? ఇది పైకి కనిపించే, చెప్పే కారణం! నిజం గా కూడా, అన్ని టన్నుల బంగారానికి ‘ఫోర్ట్ నాక్స్’ కి వున్నంత భద్రత కల్పించాలి మరి! ఇక అసలు కారణం, 1933 నించీ, శ్రీవారికీ, అమ్మవార్లకీ వచ్చినె కానుకలకి లెఖ్ఖా పత్రం లేదు—అందుకనీ’ అని నేనన్నాను. ‘అన్నీ యెందుకు, కనీసం శ్రీ కృష్ణదేవరాయలు ఇచ్చిన ఆభరణాలైనా ప్రదర్శించవచ్చుకదా? ఓ జర్నలిష్ట్ గా నాకు కొన్ని ప్రత్యేక సమాచార చానెళ్ళు వుంటాయి! అందుకే చెపుతున్నాను! తిరుపతిలో అతిపెద్ద బంగారు ఆభరణాల దుఖాణం యెవరిదో తెలుసా? అది అంత పెద్దది యెలా అయ్యిందో తెలుసా?’ అన్నాడు—రమేష్. ఉమేష్ కల్పించుకొని, ‘ఇది బహిరంగ రహస్యమే సార్! కరుణాకర్రెడ్డి 700 కోట్లు సంపాదించాడట!’ అన్నాడు. ‘మరి మళ్ళీ కరుణాకర్రెడ్డే దేవస్థానం చైర్మన్ అవుతాడంటున్నారు’ అన్నాన్నేను. ‘ఆది కేశవుల్నాయుడు అవిశ్వాస తీర్మానానికి వ్యతిరేకం గా వోటు వేసినందుకు, చైర్మన్ గిరీ, కొన్ని కోట్లూ సంపాదించుకున్నాడు! అతని అవసరం తీరి పోయింది కదా? అసలు అవిశ్వాస తీర్మానానికీ, ఎంపీలకి ముట్టిన డబ్బులకీ, ఐసీఐసీఐ బ్యాంకు కామత్ కీ యేమిటి సంబంధం? అంటే, అక్కడ నించీ డొంక కదుల్తుంది’ అన్నాడు, రమేష్. ‘సరే, మళ్ళీ కాంగ్రెస్ గవర్నమెంటులు వచ్చేశాయిగదా! ఇప్పుడెలా వుంటుందో?’ అన్నాన్నేను. ‘గొప్ప విజయమే లెండి! ‘ఇన్ని’ సీట్లు వందలోపు మెజారిటీ తోనూ, ‘ఇన్ని’ సీట్లు 5 వందల లోపు మెజారిటీతోనూ, ‘ఇన్ని’ సీట్లు వెయ్యి లోపు మెజారిటీ తోనూ నెగ్గారు!’ అని స్టాటిస్టిక్స్ వల్లించిన రమేష్, ‘మొదటి విడత పోలింగు అవగానే, ఇంటలిజెన్స్ యేజన్సీలు ‘మెజారిటీలు బొటబొటీగా వుండబోతున్నాయి’ అని చెప్పాయిట. వెంటనే, కాంగ్రెస్ వారు, పోస్టల్ బ్యాలెట్ లని కొనేశారు! రాష్టృఅం లో 8 వందల పైచిలుకు పోస్టల్ బ్యాలెట్ లని కాంగ్రెస్ వాళ్ళు కొనేశారని పేపర్లలో వచ్చింది కదా? మరి అందుకే చిదంబరం, పొన్నాల లక్ష్మయ్యా, ఉండవిల్లి అరుణ్ కుమార్ మొదలైనవాళ్ళు నెగ్గారు!’ అన్నాడు రమేష్! ‘నిజమే కదా! ఆ మర్నాటివరకూ వీళ్ళందరూ వోడి పోయారనే అనుకున్నాను నేను’ అన్నాడు ఉమేష్.

నీ కొండకు నీవే రప్పించుకో.....

కలియుగ దైవం పిలిచింది!

1975 జూన్ 19 న నా వివాహం అయ్యాక, మా మామగారి మొక్కుబడి తీర్చడం కోసం, పసుపుబట్టలతో ఆ నెల ఆఖరి వారం లో మా దంపతులం వెళ్ళాం—కలియుగ దైవం దర్శనానికి! తరవాత, 1979 లో మా స్నేహితుడి అన్న పెళ్ళికి చెన్నై వెళ్ళి, తిరిగి వచ్చేటప్పుడు, మా స్నేహితుడితో మరోసారి వెళ్ళాను ఆయన దర్శనానికి ఆ స్నేహితుడికి కంపెనీ కోసమని! మళ్ళీ మొన్న, 03-06-2009 న బయలుదేరాము—మా దంపతులం! (ఐ ఆర్ సీ టీ సీ వారి ప్యాకేజ్ పుణ్యమాని!) నా అనుభవాలు—వివరంగా—చదవండి! రైలు శ్రీపతి చేరుతుందనగా, వారి ప్రతినిధి నించి ఫోన్—ఒక్క ఐదు నిమిషాలు వేచి వుండండి ప్లాట్ ఫాం మీద—నేను వస్తున్నాను—అని! మేమిద్దరం కాకుండా ఇంకొక యువకుడు—వేచి వుండగానే, ఆ ప్రతినిధి వచ్చి, మాకు ఇవ్వవలసిన పత్రాలు ఇచ్చి, యేమి చెయ్యాలో చెప్పి, బయట టాక్సీ దగ్గరకి మమ్మల్ని తోడ్కొని వెళ్ళి, అక్కడ ఇంకొక ప్రతినిధి (గైడ్) కి మమ్మల్ని అప్పచెప్పి వెళ్ళిపోయాడు—మీరు తిరిగి వచ్చేటప్పటికి మీకోసం యెదురు చూస్తూ వుంటాను మళ్ళీ రైలు లో మిమ్మల్ని సాగనంపడానికి—అని చెప్పి! అప్పటికి ఉదయం 6.40 అయ్యింది. టాక్సీ లో మమ్మలని తీసుకెళ్ళి, ‘శ్రీనివాసం’ అతిథి గృహం లో మాకు బస యేర్పాటు చేసి, ఫలహారాలకి చీటీలు ఇచ్చి, ‘8.45 కల్లా సిద్ధంగా వుండండి—కొండపైకి వెళదాం’ అని చెప్పి, గైడ్ వెళ్ళాడు—మరొకర్ని స్వాగతించడానికి! మేము స్నానాలు, ఫలహారాలు కానిచ్చి, క్రిందకి వచ్చి, శ్రీనివాసం అతిథి గృహాన్ని ఓ సారి పరిశీలించి, సిద్ధంగా వుండగా, గైడ్, ‘ఇంకో ప్రయాణీకుడు వస్తున్న రైలు ఆలస్యం అయ్యింది సార్! ఇప్పుడే వచ్చింది! ఆయన కూడా సిద్ధం అవగానే, కలసి వెళ్ళిపోదాం—కొన్ని నిమిషాలు వేచి వుండండి’ అన్నాడు. మేము ముగ్గురం వేచి వుండగానే, నాలుగో ఆయన (ఇంకో నవ యువకుడు) రావడం, మేము నలుగురూ, గైడ్ తో కలిసి అయిదుగురం టాక్సీ యెక్కి—10.30 కి కొండపైకి బయలుదేరాము.